Viêm màng não virus và toàn bộ thông tin cần biết

Nhà thuốc Hưng Thịnh

Bệnh viêm màng não có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng… Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết nhất về viêm màng não virus.

Viêm màng não do virus là bệnh lý nhiễm trùng lớp màng bao bọc hệ thần kinh trung ương mà “thủ phạm” gây bệnh chính là virus. Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng, mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là trẻ em. Dù viêm màng não virus ít nguy hiểm hơn viêm màng não do vi khuẩn nhưng vẫn cần được phát hiện và điều trị kịp thời để hạn chế tối đa biên chứng. 

Viêm màng não virus là bệnh gì?

Viêm màng não là tình trạng viêm ở lớp màng bảo vệ bộ não và tủy sống. Viêm màng não do virus có nguyên nhân gây bệnh là các loại virus. Bệnh viêm não virus lại được phân chia thành 2 loại:

Viêm màng não virus thứ phát: Đây là bệnh viêm màng não gây ra do biến chứng của các loại virus gây bệnh quai bị, sởi, cúm, Herpes simplex… 

Viêm màng não do virus nguyên phát: Đây là bệnh được gây ra bởi những virus trong các ổ chứa thiên nhiên, do côn trùng truyền virus gây bệnh (muỗi, ve, sinh vật đa bào…).

Bệnh viêm màng não do virus có thể gặp ở mọi đối tượng, nhưng dưới đây là người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn cả:

• Trẻ em dưới 5 tuổi là nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Nhất là trẻ em sinh hoạt trong môi trường lớp học đông, dễ lây bệnh của nhau và tạo thành dịch như chân tay miệng, sởi…
• Người bị suy giảm miễn dịch, người ghép tạng,… cũng dễ có nguy cơ nhiễm các loại virus CMV, HSV, EBV,… nên tăng nguy cơ mắc viêm màng não.
• Người chưa được tiêm phòng các loại vắc xin sởi, rubella, quai bị, thủy đậu, cúm… cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người được tiêm phòng đầy đủ. 

Bệnh viêm màng não virus có thể gây ra các biến chứng như: Viêm phổi, viêm cơ tim, viêm tủy, viêm não, phù não… Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nguy cơ biến chứng, di chứng tàn tật suốt đời hoặc tử vong là khó tránh khỏi.

Các loại virus là thủ phạm gây nên bệnh viêm màng não virus

Nguyên nhân viêm màng não virus

Thực tế, có nhiều loại virus gây bệnh viêm màng não. Mỗi loại sẽ mang đặc điểm sinh học, cơ chế lây truyền và gây bệnh, biểu hiện bệnh lâm sàng khác nhau và cần các chẩn đoán bệnh khác nhau. Những nguyên nhân thường gặp nhất gây nên căn bệnh viêm màng não do virus có thể kể đến như:

• Enterovirus: Đây là nguyên nhân gây viêm màng não do virus phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi. Nó có thể là nguyên nhân gây ra đến 85% ca bệnh. 
• Coxsackie virus nhóm B là nguyên nhân gây bệnh chủ yếu ở trẻ dưới 3 tháng tuổi.
• EV71 và Coxsackievirus A16 và vài chủng virus gây bệnh chân tay miệng khác cũng có thể gây viêm màng não. 
• Virus bại liệt có thể là nguyên nhân gây bệnh viêm màng não nước trong.
• Herpes simplex (HSV-1, HSV-2), virus thủy đậu (VZV), Cytomegalovirus (CMV), virus Epstein Barr… hay các virus thuộc họ Herpes khác cũng có thể dẫn đến viêm màng não virus. 
• Một số loại virus ít gặp khác cũng dẫn đến căn bệnh nguy hiểm này như: Virus Dengue, virus quai bị, virus sởi, virus dại…

Enterovirus – “thủ phạm” chính gây bệnh viêm màng não do virus

Triệu chứng viêm màng não virus

Thời gian ủ bệnh của người mắc viêm màng não do virus thường từ 5 – 15 ngày. Bệnh sẽ tiến triển từ giai đoạn khởi phát đến giai đoạn toàn phát. Mỗi giai đoạn lại xuất hiện những triệu chứng lâm sàng điển hình khác nhau. Cụ thể là: 

Triệu chứng khi bệnh mới khởi phát

Một số triệu chứng khi bệnh viêm màng não do virus mới khởi phát:

• Người mắc viêm màng não do virus thường sốt cao đột ngột và liên tục. Nhiệt độ cơ thể thường từ 39 đến 41 độ C. 
• Cùng với sốt là triệu chứng đau đầu khó chịu. Trẻ chưa biết nói sẽ quấy khóc nhiều, kém linh hoạt. 
• Buồn nôn, nôn ói nhiều thậm chí nôn vọt cũng là biểu hiện thường thấy khi virus mới xâm lấn cơ thể người bệnh. 
• Tùy từng loại virus, người bệnh có thể mắc phải các triệu chứng như: Chảy mũi, ho, tiêu chảy, phát ban, mụn nước, lở loét chân tay…

Điều đáng lưu ý, các dấu hiệu viêm màng não virus khi bệnh mới khởi phát khá mơ hồ. Đây cũng là triệu chứng thường gặp ở nhiều căn bệnh khác nên dễ gây nhầm lẫn. Khi có những dấu hiệu nặng ở giai đoạn toàn phát, bệnh viêm màng não đã ở mức độ nặng.

Triệu chứng khi bệnh toàn phát

Khi bệnh toàn phát, người bệnh sẽ xuất hiện một số triệu chứng như sau:

• Các biểu hiện thần kinh bắt đầu xuất hiện sau khi bệnh khởi phát. Bệnh nhân có dấu hiệu ngủ li bì, ngủ gà, đầu óc thiếu tỉnh táo, lơ mơ thậm chí hôn mê. 
• Nhiều người bị co giật một bộ phận trên cơ thể hoặc co giật toàn thân. 
• Có những bệnh nhân xuất hiện triệu chứng liệt chi hoặc liệt nửa người. 
• Bệnh nhân nặng có thể bị suy hô hấp, suy tim, phù phổi cấp…

Ngoài ra, thông qua các triệu chứng lâm sàng điển hình, chúng ta cũng có thể dự đoán được “thủ phạm” gây bệnh là loại virus nào. Ví dụ như: 

• Các bệnh cảnh chân tay miệng như: Miệng loét, mụn phỏng nước ở lòng bàn tay và chân, hồng ban ở tay chân… thường gặp ở bệnh nhân viêm màng não do một số Enterovirus gây nên. 
• Các bệnh cảnh mụn nước quanh miệng hoặc bộ phận sinh dục xuất hiện ở bệnh nhân viêm màng não do virus HSV.
• Nếu bị sưng hạch góc hàm, viêm tuyến tai, bệnh nhân có thể bị viêm màng não do virus quai bị. 
• Viêm kết mạc mắt, ban sởi, viêm long đường hô hấp là biểu hiện ở bệnh nhân mắc viêm màng não do virus sởi. 
• Trên da toàn thân và vòm miệng có các mụn nước có thể là biểu hiện của viêm màng não do virus thủy đậu. 
• Sốt cao liên tục kèm xuất huyết niêm mạc, xuất huyết dưới da là biểu hiện của viêm màng não do virus sốt xuất huyết Dengue.

Triệu chứng chân tay miệng trên bệnh nhân viêm màng não do Enterovirus 71 gây nên

Viêm màng não virus có lây không?

Ổ chứa của các loại virus gây viêm màng não virus trong tự nhiên chính là các loài chim, loài bò sát, loài gặm nhấm, loài muỗi truyền bệnh đặc hiệu… Mỗi loại virus lại lây truyền theo con đường khác nhau. Đường lây truyền bệnh viêm màng não virus phổ biến nhất: 

• Enterovirus lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, đường phân – miệng, qua tiếp xúc với mụn nước của bệnh nhân chân tay miệng… Bệnh dễ gây thành dịch. 
• HSV-1 lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp. HSV-2 lây truyền qua đường tình dục. HSV-1, HSV-2 có thể truyền từ mẹ sang con qua nhau thai.
• Virus thủy đậu, sởi, quai bị lây qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc từ người sang người. 
• Virus Dengue, virus viêm não miền Tây sông Nile lây truyền qua muỗi vector truyền bệnh. 
• Virus CMV lây truyền từ mẹ sang con hoặc lây qua đường tình dục. 

Việc tiêm phòng đầy đủ là biện pháp phòng bệnh viêm màng não do virus hiệu quả nhất. Các loại vắc xin phòng sởi, bại liệt, cúm, thủy đậu, quai bị… cũng góp phần làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh viêm màng não do virus. Thực tế đã chứng minh, tiêm phòng cũng là cách phòng bệnh viêm màng não do vi khuẩn an toàn nhất. Mỗi người nên được tiêm đầy đủ các loại vắc xin phòng viêm não màng não do bất kỳ nguyên nhân nào. 

Đến nay, vẫn cho có cách điều trị đặc hiệu cho bệnh viêm màng não virus. Các loại thuốc kháng virus chỉ có tác dụng với một số loại virus chứ không phải tất cả. Vì vậy quan trọng nhất vẫn là sớm phát hiện triệu chứng để bệnh nhân được điều trị kịp thời. 

Thanh Hương

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Lưu ý:
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.