Phế cầu khuẩn là gì và nó có thể gây ra bệnh lý gì?

Nhà thuốc Hưng Thịnh

Bệnh phế cầu khuẩn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh đường hô hấp, chủ yếu xảy ra ở trẻ nhỏ, có khả năng lây lan nhanh và ảnh hưởng đến sức khỏe nên việc phòng ngừa là thực sự cần thiết.

Phế cầu khuẩn là thường được phát hiện trong tình trạng đồng nhiễm, bội nhiễm ở nhiều bệnh nhân bị Covid-19, cúm… Không chỉ gây bệnh nặng, nguy cơ để lại nhiều di chứng ở hệ thần kinh, hệ hô hấp…, mà phế cầu khuẩn ngày càng kháng thuốc kháng sinh khiến việc điều trị trở nên vô cùng khó khăn và tốn kém.

Những bệnh lý do phế cầu khuẩn gây ra?

Phế cầu khuẩn là gì?

Phế cầu khuẩn là vi khuẩn Streptococcus pneumoniae, thường được gọi là phế cầu. Đây là một loại vi khuẩn gram dương thuộc chi Streptococcus. Có nhiều loại chủng phế cầu khác nhau gây ra nhiều loại bệnh lý khác nhau. Phế cầu chủ yếu tồn tại ở mũi, họng và đường hô hấp của người khỏe mạnh và thường không gây bệnh, được gọi là người lành mang trùng.

Ở nhóm người nhạy cảm như trẻ nhỏ, người già, nhất là những người có sức đề kháng kém, phế cầu khuẩn dễ dàng gây bệnh. Trên toàn thế giới, gần nửa triệu trẻ em chết mỗi năm vì các bệnh do phế cầu khuẩn gây ra vì trẻ em là nhóm đối tượng dễ mắc bị bệnh nhất.

Bệnh phế cầu khuẩn thường sẽ bị lây lan qua đường hô hấp khi tiếp xúc với người mang tác nhân bệnh qua hắt hơi, ho, nôn…, hoặc khi dùng chung vật dụng cá nhân.

Những bệnh lý do phế cầu khuẩn gây ra và các triệu chứng thường gặp

Vi khuẩn Streptococcus pneumoniae thường gây ra nhiều bệnh lý nhiễm khuẩn phế cầu khác nhau, phổ biến nhất là viêm tai giữa, viêm xoang, các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng và đe dọa đến tính mạng như nhiễm khuẩn ở phổi dẫn đến viêm phổi, nhiễm trùng máu, viêm màng não…

Viêm phổi

Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi ở trẻ em có hệ thống miễn dịch yếu và ở những người trên 65 tuổi là nhiễm phế cầu khuẩn. Viêm phổi là một bệnh nhiễm khuẩn phổi làm tổn thương các túi khí ở một hoặc cả hai bên phổi, gây viêm. Bệnh tiến triển nhanh, chẩn đoán không đúng, điều trị không kịp thời rất dễ xảy ra biến chứng.

Các triệu chứng của bệnh viêm phổi thường gặp là sốt cao, hạ thân nhiệt, đau ngực, khó thở, rét run, ho có đờm hoặc máu…

Viêm tai giữa

Viêm tai giữa là một bệnh nhiễm trùng về tai. Nguyên nhân phổ biến nhất là do nhiễm trùng đường hô hấp trên mà không được điều trị triệt để, đúng cách dẫn đến viêm tai giữa. Bệnh phổ biến hơn ở trẻ nhỏ với tỷ lệ mắc bệnh cao tới 80%.

Các triệu chứng của bệnh này thường là sốt cao, quấy khóc, chán ăn, tiêu chảy, có biểu hiện dụi tai…

Ở người lớn, bệnh cũng có các triệu chứng rõ rệt và dễ nhận biết hơn, chẳng hạn như đau tai, sốt, các vấn đề về thính giác, khó chịu, mệt mỏi và buồn nôn, trường hợp nặng có thể xuất hiện dịch chảy từ tai ra ngoài.

Viêm tai giữa là một bệnh nhiễm trùng về tai do nhiễm trùng đường hô hấp trên

Viêm màng não

Viêm màng não do phế cầu bị nhiễm khuẩn có thể khó phát hiện. Căn bệnh này đã để lại nhiều di chứng nặng nề cho người bệnh.

Khi nhiễm bệnh viêm màng não, triệu chứng thường là đau đầu, nôn mửa. Biểu hiện này rất dễ nhầm lẫn với bệnh rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, bệnh có thể kèm theo sốt cao và đau đầu trong nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày. Người nhiễm bệnh viêm màng não rất nhạy cảm với ánh sáng, cứng cổ, chán ăn, rối loạn ý thức, hôn mê. Viêm màng não do phế cầu khuẩn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ để lại di chứng thần kinh.

Nhiễm trùng huyết ở những người bị nhiễm HIV

Những người có hệ miễn dịch suy yếu, ví dụ như những người bị nhiễm HIV, rất dễ mắc nhiều bệnh hơn so với người bình thường, bao gồm cả nhiễm trùng huyết do phế cầu khuẩn gây ra.

Phế cầu khuẩn xâm nhập vào máu và gây ra nhiều triệu chứng, chẳng hạn như sốt, ớn lạnh, nhức đầu, hôn mê và sốc nhiễm trùng có thể gây tử vong.

Ngoài các bệnh kể trên, phế cầu khuẩn có thể gây ra nhiều bệnh khác như viêm kết mạc, viêm tủy xương, viêm mô tế bào, viêm xoang cấp tính, viêm màng ngoài tim…

Phương pháp điều trị bệnh do phế cầu khuẩn gây ra

Tùy theo mức độ bệnh sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp.

• Đối với người nhiễm phế cầu khuẩn ở mức độ nhẹ: Thuốc kháng sinh là một phần của phác đồ điều trị. Việc sử dụng loại thuốc gì, liều lượng ra sao, bác sĩ sẽ chỉ định sau khi chẩn đoán tình trạng bệnh dựa trên kết quả kiểm tra, xét nghiệm cận lâm sàng.
• Trong một số trường hợp nhiễm trùng nghiêm trọng, các bác sĩ có thể chỉ định tiêm kháng sinh qua đường tĩnh mạch. Đối với các triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể đe dọa đến tính mạng, liệu pháp oxy và các hình thức điều trị khác có thể được thực hiện.

Tùy theo mức độ bệnh do phế cầu khuẩn gây ra sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp

Các cách phòng ngừa phế cầu bị nhiễm khuẩn

Vắc xin

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến khích đưa vắc xin phế cầu vào các chương trình tiêm chủng quốc gia. Do phế cầu có thể gây ra nhiều bệnh nguy hiểm nên việc phòng ngừa bệnh phế cầu bằng cách tiêm phòng sớm cho trẻ trên 6 tuần tuổi có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong, đồng thời giảm chi phí và thời gian điều trị.

Thuốc chủng ngừa phế cầu khuẩn được khuyến cáo cho trẻ em từ 5 tuần đến 5 tuổi. Đây là biện pháp hạn chế tối đa các biến chứng và giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh khi không cần thiết.

Tránh các yếu tố tiếp xúc

Ngăn ngừa nhiễm khuẩn bằng hạn chế các yếu tố tiếp xúc sau:

• Rửa tay bằng xà phòng và nước trước và sau khi ăn hoặc chạm vào các bề mặt công cộng.
• Che miệng khi ho và hắt hơi.
• Tránh hút thuốc lá chủ động và thụ động.
• Tránh tiếp xúc với những người có nguy cơ cao mắc bệnh đường hô hấp.
• Đeo khẩu trang khi đến chỗ đông người.

Phế cầu khuẩn là tác nhân chiếm khoảng 11% trong tổng số trẻ nhỏ dưới 5 tuổi tử vong. Phế cầu khuẩn gây nhiều bệnh lý nghiêm trọng như viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa… Vì vậy, bạn hãy chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa để ngăn chặn và cứu sống hàng triệu trẻ em và người lớn khỏi nguy cơ bệnh tật.

Thuý Nguyễn

Nguồn tham khảo: Vnvc.vn

Lưu ý:
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.