Loại “cỏ dại” mọc ven đường, người Việt dùng cho gia súc ăn nhưng được thế giới săn lùng, Trung Quốc gọi là “rau trường sinh”

Rau sam ở một số nước châu Âu được dùng khá phổ biến và được đánh giá cao về mặt y học. Ở Trung Quốc, nó còn được gọi là “rau trường thọ”.

Rau sam dù được gọi là rau nhưng ở Việt Nam thường chỉ xem như rau dại, cỏ dại. Nó có sức sống vô cùng mãnh liệt, thường mọc đầy ở vườn, bờ ruộng hay ven đường, thậm chí có nơi dùng làm thức ăn cho gia súc.

Trong khi người Việt chỉ xem rau sam là cỏ dại thì ở nhiều nước trên thế giới, loại rau này được đánh giá cao và dùng khá phổ biến, còn được coi là vị thuốc quý, có thể dùng để điều trị nhiều bệnh thông thường và cả bệnh mãn tính.

Chẳng hạn ở Hà Lan, rau sam cũng được dùng khá nhiều trong các món ăn như món dưa chua, người Pháp cũng đặc biệt thích chế biến món rau này, ở Mỹ còn có món rau sam trộn dầu giấm. Người Trung Quốc xưa còn ví rau sam là “rau trường thọ”. Rau sam đã được chứng minh có thể làm giảm bệnh tiểu đường và cải thiện bệnh hen suyễn.

Rau sam giàu dinh dưỡng, được xem là siêu thực phẩm

Rau sam rất giàu chất dinh dưỡng và được biết đến như một loại siêu thực phẩm. Nó là một trong những nguồn axit béo omega-3 thực vật phong phú nhất. Hầu hết mọi người dùng dầu cá để bổ sung omega-3 nhưng nó cũng chứa nhiều calo và cholesterol. Trong khi đó, rau sam không có cholesterol và rất ít calo, chỉ có 9 calo mỗi cốc. Nó cũng rất giàu vitamin A và C, cũng như kali, magiê, canxi, phốt pho và sắt.

Rau sam cũng rất giàu beta-carotene, được chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể. Vitamin A là một chất chống oxy hóa mạnh hỗ trợ làn da khỏe mạnh, thị lực và chức năng thần kinh. Chất chống oxy hóa giúp chống lại các gốc tự do, có thể gây viêm nhiễm và dẫn đến bệnh tật.

Ngoài ra, nó cũng rất giàu vitamin C, một chất chống oxy hóa quan trọng khác giúp tăng cường hệ thống miễn dịch, cải thiện sức khỏe của tim, giảm viêm và rất quan trọng để có sức khỏe tốt và làn da đẹp. Một khẩu phần khoảng 2 cốc rau sam cung cấp cho bạn khoảng 35% lượng vitamin C khuyến nghị hàng ngày.

Rau sam rất dễ ăn vì toàn bộ cây đều có thể ăn được, bạn có thể ăn sống hoặc chín tùy sở thích. Rau sam sống có vị mặn và hơi chua, ăn hơi giòn, giống như dưa chuột nên thích hợp cho vào món salad hoặc có thể thêm vào các món súp.

Rau sam được gọi là rau trường thọ, giúp giải độc, trị nhiều bệnh

Hầu như tất cả các bộ phận của rau sam đều có thể được sử dụng làm thuốc, bao gồm thân, lá, hoa, chồi, hạt và nhựa cây. Trong thời Đế chế La Mã, rau sam được sử dụng như một phương thuốc chữa đau đầu, viêm nhiễm, rối loạn bàng quang, kiết lỵ và bệnh trĩ.

Trong y học Ayurveda, hệ thống y học cổ truyền của Ấn Độ, rau sam được sử dụng để điều trị chứng khó tiêu, loét, phù nề, bệnh về mắt và hen suyễn. Ở Trung Đông, nó cũng được sử dụng để ngăn ngừa bệnh còi, đẩy lùi giun, hạ sốt và điều trị các bệnh ngoài da.

Do đặc tính chữa bệnh phong phú của nó, rau sam có nhiều ứng dụng trong y học, một số ứng dụng được liệt kê dưới đây:

Chất thanh lọc: Được sử dụng để thanh lọc hoặc làm sạch cơ thể.

Thuốc bổ tim: Tăng hiệu quả và khả năng co bóp của tim, từ đó cải thiện lưu lượng máu đến tất cả các bộ phận của cơ thể.

Chất làm mềm da: Làm mềm, làm dịu và giữ ẩm cho da.

Thuốc giãn cơ: Thư giãn cơ bắp và giúp giảm co thắt cơ.

Chống viêm: Giảm sự xuất hiện của chứng viêm trong cơ thể.

Thuốc lợi tiểu: Giúp bài tiết một phần chất thải qua nước tiểu để giúp lọc sạch cơ thể

Trong y học cổ truyền Trung Quốc, rau sam được sử dụng như một loại thuốc thảo dược và được gọi là “rau trường thọ”. Nó thuộc loại dược liệu thanh nhiệt giải độc, mát máu, thông ruột. Do tính mát nên rau sam rất tốt để làm mát và trục xuất độc chất ra khỏi cơ thể. Đồng thời nó cũng có tính axit rất cao, có nghĩa là nó có đặc tính làm se và có thể hút ẩm cho cơ thể, đó là lý do tại sao rau sam là một phương thuốc phổ biến cho bệnh tiêu chảy và tăng tiết mồ hôi.

4 tác dụng của rau sam đã được nghiên cứu khoa học xác nhận

Nghiên cứu hiện tại cho thấy rau sam có đặc tính giảm đau và chống viêm đáng kể. Sau đây là 4 tác dụng chính của nó đã được các nghiên cứu hiện đại xác nhận.

Tiêu diệt tế bào ung thư

Một nghiên cứu năm 2014 được công bố trên tạp chí Phòng chống Ung thư Châu Á Thái Bình Dương cho thấy chất chiết xuất từ ​​rau sam đã giết chết 83% tế bào ung thư gan ở người trong các thử nghiệm. Điều thú vị hơn nữa là sau khi uống các chất chiết xuất này, các tế bào ung thư sẽ chết trong vòng 24 giờ. Trong các nghiên cứu khác, chiết xuất rau sam cũng đã được chứng minh là có thể tiêu diệt ung thư vú, phổi, ruột kết và cổ tử cung, cũng như sarcomas (khối u ung thư trong xương và mô mềm).

Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ hai trên thế giới và là bệnh ác tính phụ khoa phổ biến nhất, với hơn 500.000 ca mắc mới mỗi năm. Một nghiên cứu vào năm 2019 xem xét tác động của rau sam đối với bệnh ung thư cổ tử cung. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng việc uống các polysacarit được phân lập từ rau sam có thể tăng cường phản ứng miễn dịch của cơ thể, do đó ức chế sự tiến triển của ung thư cổ tử cung.

Tuy nhiên vẫn cần có thêm nhiều nghiên cứu rộng rãi và sâu hơn nữa để hiểu rõ về khả năng ngừa ung thư của rau sam.

 Cải thiện triệu chứng hen suyễn

Một nghiên cứu năm 2019 được công bố trên tạp chí Nghiên cứu Dược phẩm Iran cho thấy rau sam cải thiện các triệu chứng của bệnh phổi ở chuột mắc bệnh hen suyễn, tăng số lượng bạch cầu và giảm viêm. Nghiên cứu này gợi ý rằng chiết xuất rau sam có thể được sử dụng như một phương pháp điều trị chống viêm dự phòng cho bệnh hen suyễn.

Trong một nghiên cứu khác trước đó ở bệnh nhân hen suyễn, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chiết xuất rau sam đun sôi 5% uống hoặc 0,25 ml trên mỗi kg trọng lượng cơ thể có hiệu quả trong việc mở đường thở như hiệu quả của thuốc theophylline. Theophylline là một loại thuốc dùng để thư giãn và mở đường thở trong phổi để làm giảm các triệu chứng hen suyễn, viêm phế quản mãn tính và khí thũng. Trong nghiên cứu này, chức năng phổi của những bệnh nhân được thử nghiệm đã được cải thiện đáng kể.

Trị bệnh tiểu đường

Một nghiên cứu trên chuột được công bố trên tạp chí Molecules cho thấy chất chiết xuất từ ​​rau sam giúp cải thiện đáng kể các triệu chứng liên quan đến bệnh tiểu đường tuýp 1, bao gồm viêm và rối loạn chức năng sinh sản.

Một nghiên cứu khác đã kiểm tra tác dụng của chiết xuất rau sam đối với hội chứng chuyển hóa và phát hiện ra rằng chiết xuất rau sam làm giảm đáng kể lượng đường trong máu và cân bằng lipid máu. Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng rau sam có đặc tính chống oxy hóa, chống viêm, giảm cholesterol, chống béo phì và chống bệnh tiểu đường.

Trước đây, các nhà khoa học đã nghiên cứu hiệu quả của hạt rau sam ở bệnh nhân tiểu đường tuýp 2. Người ta phát hiện ra rằng những người mắc bệnh tiểu đường tiêu thụ hạt rau sam trong 5 tuần đã cải thiện mức chất béo trung tính và huyết áp, đồng thời giảm đáng kể trọng lượng cơ thể và chỉ số khối cơ thể (BMI). BMI được sử dụng để ước tính tổng lượng mỡ trong cơ thể và đo lường nguy cơ mắc các bệnh có thể xảy ra do lượng mỡ trong cơ thể cao hơn, chẳng hạn như bệnh tim, huyết áp cao và bệnh tiểu đường tuýp 2.

 Hạ cholesterol

Rau sam chứa một lượng lớn axit béo omega-3, có thể làm giảm đáng kể LDL hoặc cholesterol xấu. Tiêu thụ một chế độ ăn giàu omega-3 cũng đã được chứng minh là ngăn ngừa cholesterol cao, huyết áp cao và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch do khả năng chống viêm của chúng.

Xơ vữa động mạch là nguyên nhân hàng đầu của bệnh tim mạch vành, đột quỵ do thiếu máu cục bộ và bệnh động mạch ngoại vi, đồng thời là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Mỹ. Theo một nghiên cứu năm 2016 được công bố trên báo cáo khoa học, tiêu thụ hạt rau sam có hiệu quả trong việc giảm mức cholesterol ở phụ nữ bị xơ vữa động mạch.

Thận trọng khi ăn rau sam

Rau sam tuy bổ dưỡng nhưng không phải dành cho tất cả mọi người, vì nó chứa hàm lượng oxalate cao (tương tự như rau bina), vì vậy những người dễ bị sỏi thận nên thận trọng khi dùng.

Ngoài ra, khi tiêu thụ rau sam hoang dã, hãy cẩn thận không lấy nó ở ven đường hoặc những nơi mà nó có thể đã tiếp xúc với khí thải, thuốc trừ sâu và các hóa chất khác. Nếu muốn ăn nên tìm những cơ sở uy tín có bán loại rau này.